پرسش :

با توجه به این که از نظر علمى هرگاه مردى فوت نماید تا مدت محدودى مى‌توان نطفه او را به رحم زنى منتقل کرد و وى را باردار نمود، بفرمایید: الف - انتقال نطفه زوج پس از مرگ به رحم زوجه چه حکمى دارد؟ ب - احکام مربوط‍‌ به ولد را از نظر طهارت، ارث و... بیان فرمایید؟ ج - انتقال این نطفه به رحم اجنبیه چه حکمى دارد؟


پاسخ :
الف و ب - در صورت امکان نقل نطفه مرد مرده به زنش اشکالى به‌جز تماس با عورت به نظر نمى‌رسد، لذا فرزند مربوط‍‌ به صاحبان نطفه خواهد بود. گرچه از زناى غیرمشتبه باشد، چنانچه مردى دیگر، چه حلال و چه حرام، شرکتى در این امر جنسى نداشته باشد، که در این صورت فرزند مربوط‍‌ به صاحب نطفه است که هم ارث مى‌برد و هم ارث مى‌گذارد.

ج - انتقال نطفه شخص مرده یا زنده با اجنبیه، کلاً حرام است، زیرا حرمت در امور جنسى اعم است از عمل جنسى، نظر و لمس شهوانى و یا مهمتر از تمامى ارتباطات زن با مرد که تولید فرزند است، حتى اگر از طریق انتقال نطفه باشد زیرا که حرمت - به اصطلاح - در مورد ذوات زنهایى که زوجه شما نیستند، خصوصاً محارم که حرمتى دوگانه و دوگونه دارد، آیه مبارکه (حُرِّمَتْ‌ عَلَیْکُمْ‌ أُمَّهٰاتُکُمْ‌...) یعنى مادران شما و...

بر شما حرامند، مى‌باشد. و مهمترین حرمت در مراحل گوناگون ارتباط‍‌ با غیرزوجه، ارتباط‍‌ تولیدى است ولو این که از طریق انتقال نطفه باشد که نسبت به طرفین حرام است، گرچه صاحب نطفه مرده و یا در جریان نقل نطفه بى‌اختیار باشد و عمل جنسى با زوجه‌اى که مرده است حرام است، گرچه زنا نمى‌باشد ولى انتقال نطفه مرده بدون عمل جنسى از این جهت حرام نیست مگر از جهت تماس با عورت و در هر صورت در انتقال نطفه چه حلال و چه حرام، یک بعدى و یا چند بعدى، فرزند ملحق به پدر و مادر است و مانند دیگر فرزندان مى‌باشد چه در باب ارث و یا کلیه احکام فرزندى بلااستثناء.

دلیل قر آنى جواز انتقال نطفه مرد مرده به زنش آیات ارث است که (ازواجکم) آن را به پس از مرگ هم ادامه میدهد و نیز جدایى از زوجیت با مرگ هرگز دلیلى ندارد و تنها، عمل جنسى با مرده طبق سنت قطعیه حرام است چنان که در حال حیض، نفاس و احرام نیز حرام مى‌باشد، وانگهى حلال بودن یک جهت زوجیت بدون ارتباط‍‌ زوجیت، حرام قطعى بدون استثنا است، مگر در حال ضرورت، منهاى عمل جنسى، پس چگونه تمامى ارتباطات ممکنه زوجیت با همسرى که مرده به جز عمل جنسى حلال است، روى این اصل حداقل انتقال نطفه مرد مرده به زنش هرگز اشکالى ندارد، مگر از لحاظ‍‌ تماس با عورت‌ها که اگر تماس نباشد از این جهت هم حلال است. اگر (ازواجکم) به حساب قبل از موت باشد به حساب بعد از طلاق هم بایستى چنان باشد که در نتیجه زن مطلقه هم باید ارث‌بر باشد، پس صدق (ازواجکم) برمبناى بقاى زوجیت پس از مرگ است.

منبع: احکام قضایی بر مبنای قرآنی، محمد صادقی تهرانی، ناشر: شکرانه، قم، 1392 ش.